PRZYGOTOWANIE DO PODRÓŻY
Należy rozpocząć ok. 6 tyg. przed wyjazdem. Warto rozważyć wizytę w punkcie szczepień stacji sanitarno-epidemiologicznej lub w specjalistycznej poradni lekarskiej dla podróżujących. W zależności od sytuacji zdrowotnej i epidemiologicznej w regionie planowanej podróży należy rozważyć obowiązkowe i zalecane szczepienia, dostosowane do celu i charakteru podróży. Należy wziąć pod uwagę również wskazania do profilaktyki przeciwmalarycznej, jeśli turysta udaje się w rejon zagrożony tą chorobą.
Na konsultację w placówce medycyny podróży warto przygotować następujące informacje:
• Trasa wycieczki, do ustalenia wskazań lekarskich niekiedy potrzebny jest dokładny program wycieczki, a nie tylko lista odwiedzanych krajów.
• Termin i charakter wyjazdu
• Dane o ostatnio przebytych i przewlekłych chorobach
• Informacja o obecnej lub planowanej ciąży
• Lista przyjmowanych na stałe leków
• Informacje o uczuleniach na leki lub inne substancje
• Dokumentacja przebytych wcześniej szczepień ochronnych
DLACZEGO WARTO SIĘ ZASZCZEPIĆ?
Szczepienia ochronne to jeden z najlepszych sposobów zapobiegania chorobom zakaźnym w podróży. Jest to bezpieczna forma profilaktyki wykorzystująca naturalne zdolności obronne organizmu i zapewniająca odporność na długi czas. Dlatego warto rozważyć szczepienia nie tylko w odniesieniu do jednego sezonu ale także w perspektywie kolejnych wyjazdów, gdyż szczepienia, w zależności od rodzaju zastosowanej szczepionki, uodparniają na kilka, kilkanaście lat, a niektóre nawet na całe życie. Rezultatem rezygnacji ze szczepień zalecanych przed podróżą mogą być: konieczność leczenia w złych warunkach lub przerwania podróży ze względów zdrowotnych, dodatkowe koszty, długa terapia, a także trwałe powikłania po przebytej chorobie.
SZCZEPIENIA DLA PODRÓŻUJĄCYCH
SZCZEPIENIA OBOWIĄZKOWE
Obecnie jedynym szczepieniem obowiązkowym przy wjeździe do wyznaczonych krajów, głównie na terenie Afryki i Ameryki Południowej jest szczepienie przeciw żółtej febrze (tzw. żółtej gorączce). Dowodem zaszczepienia jest wpis do Międzynarodowej Książeczki Szczepień (tzw. „żółtej książeczki”) wydawanej w punkcie szczepień, którą należy zabrać ze sobą w podróż. Szczepienie przeciwko żółtej febrze wymagane jest także od osób przybywających do wielu krajów tropikalnych z rejonów występowania tej choroby (m. in. W Afryce, Azji, Ameryce Południowej i Środkowej). Nie ma to znaczenia dla turystów udających się w podróż bezpośrednio z Polski, natomiast ma znaczenie dla podróżujących przejeżdżających przez liczne państwa w tropiku. Poza zasadami wynikającymi z Międzynarodowych Przepisów Zdrowotnych, niektóre kraje mogą żądać szczepień na podstawie własnego prawa wizowego. Obecnie dotyczy to Arabii Saudyjskiej, która wymaga od przybywających potwierdzenie szczepienia przeciwko zakażeniom meningokokowym.
SZCZEPIENIA ZALECANE
W zależności od miejsca docelowego i charakteru wyjazdu, oraz ogólnego stanu zdrowia, należy rozważyć również szczepienie przeciw: błonicy, tężcowi, poliomyelitis, durowi brzusznemu, żółtej febrze (tzw. żółtej gorączce), wirusowemu zapaleniu wątroby typu A, wirusowemu zapaleniu wątroby typu B, zakażeniom meningokokowym, cholerze, wściekliźnie, czy też kleszczowemu zapaleniu mózgu.
ZALECENIA W PODRÓŻY
WODA I JEDZENIE
Najczęstszą przyczyną zachorowania wśród podróżnych są zimne napoje, woda oraz pożywienie, które mogą być przyczyną nie tylko biegunki podróżnych, ale również zakażenia m.in. durem brzusznym, wirusowym zapaleniem wątroby typu A, czy też cholerą oraz chorobami pasożytniczymi. Żeby więc zminimalizować ryzyko warto dostosować się do kilku podstawowych zasad bezpieczeństwa i higieny:
• Wybieraj napoje świeżo przegotowane lub sprzedawane w fabrycznie zamkniętych opakowaniach np. wodę mineralną.
• Unikaj lodu niewiadomego pochodzenia, dodawanego do napojów.
• Unikaj pożywienia niepoddanego dostatecznej obróbce termicznej (ryzyko minimalizują produkty gotowane, smażone, pieczone).
• Myj w czystej wodzie, wycieraj i obieraj owoce i warzywa przed ich spożyciem.
• Unikaj potraw trzymanych długo w temperaturze pokojowej.
• Zrezygnuj z posiłków oferowanych w jadłodajniach ulicznych, na straganach itp.
• Unikaj surowych lub niedogotowanych jajek, mleka i nabiału, majonezów oraz sosów.
• Unikaj niedogotowanego mięsa i owoców morza.
• Często myj ręce mydłem i dokładnie wycieraj.
• Nie pij wody wodociągowej, która zwykle jest niezdatna do picia w krajach rozwijających się.
• Unikaj picia napojów bezpośrednio z puszek.
• Możesz także myć zęby w wodzie mineralnej butelkowanej lub przegotowanej.
KONTAKTY Z INNYMI LUDŹMI
Do zakażeń może dochodzić również drogą kropelkową. Tak można się zarazić np. odrą, świnką, różyczką, błonicą, meningokokami, gruźlicą, czy też grypą. Oprócz tego w placówkach medycznych, w których poziom sterylności i profesjonalizmu personelu może odbiegać od zachodnich standardów, turysta ryzykuje zarażenie się wirusowym zapaleniem wątroby typu B lub HIV/AIDS, podczas przyjmowania kroplówki lub leków dożylnie oraz podczas zabiegów tatuażu i akupunktury. Także przypadkowe kontakty seksualne podwyższają ryzyko zakażenia.
PO POWROCIE Z PODRÓŻY
Większość podróżników wraca z wycieczki w pełni zdrowia, a przestrzeganie zasad bezpiecznego podróżowania minimalizuje ryzyko poważnych problemów zdrowotnych. Całkowitej gwarancji uniknięcia zachorowania jednak mieć nie można. Skontaktuj się z lekarzem po powrocie z podróży i poinformuj go o swoim pobycie w tropiku w następujących sytuacjach:
• W razie gorączki lub innych objawów chorobowych po powrocie z wycieczki egzotycznej, zwłaszcza z terenów zagrożonych malarią.
• Jeśli jesteś obciążony chorobami przewlekłymi np. cukrzycą, chorobami serca, układu oddechowego.
• Jeśli w podróży byłeś narażony na kontakt z poważną chorobą zakaźną.
• Po spędzeniu długiego czasu (>3 miesięcy) w krajach o dużym ryzyku zdrowotnym. Lekarz medycyny podróży w pierwszej kolejności wykluczy choroby zagrażające życiu, takie jak malaria, następnie sprawnie i świadomie zleci dalsze badania i rozpocznie odpowiednie leczenie. Pamiętaj również, żeby dokończyć rozpoczęte przed wyjazdem schematy szczepień, aby utrzymać odporność przeciw wybranym chorobom na dłuższy czas.
Materiały opracowane przez członka oddziału Szczecińskiego PTH, konsultanta w zakresie medycyny podróży, zdrowia publicznego i środowiskowego Pana Grzegorza Galińskiego.
